نبود هماهنگی بین وزارت صمت و بانک مرکزی بیشتر از هر زمانی صدای اعتراض فعالین بخش خصوصی را درآورده است. فعالین اقتصادی می گویند که بر اساس مصوبه ای که در زمستان سال گذشته به تصویب رسیده اگر واردکنندگان بخواهند برای دریافت نیما، ثبت‌ سفارش کنند، باید بخشی از سپرده‌ ریالی آنها مسدود شود. هرویک یاریجانیان عضو اتاق بازرگانی تهران که معتقد است بانک مرکزی با اجرای این مصوبه نوعی به نفع بانک ها عمل می کند، به بازار می گوید: در بار اول بانک مرکزی ۵ درصد و در بار دوم ۱۰ درصد مبلغ کل پروفرما حدود ۶۰ روز در حسابتان بلوکه می کند. این در حالی است که معمولا به دلیل نبود هماهنگی بین وزات صمت و بانک مرکزی معمولا فرآیند تخصیص ارز در زمان مشخص انجام نشده و تجار ناچار به ثبت و سفارش دوباره می شوند.

البته بانک مرکزی مدعی است که این بخشنامه برای کنترل تقاضای ثبت‌ سفارش ارز تصویب و اجرایی شده است. هرچند که فعالان بخش خصوصی خیلی با این استدلال ها موافق نیستند و معتقدند که این مصوبه مخل تولید و زمینه‌ ساز افزایش قیمت ماشین‌ آلات صنعتی بوده است.

به گفته رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عربستان از زمان اجرای این مصوبه، فرآیند واردات به قدری طولانی شده که در برخی موارد حتی شاهد توقف خطوط تولید هم بوده ایم. متن کامل گفتگوی بازار با هرویک یاریجانیان رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عربستان و عضو اتاق بازرگانی تهران را در ادامه می خوانید:

تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی هم اکنون در چه وضعیتی است؟

بازرگانان، تجار و فعالین صنعتی شرایط بدی را این روزها تجربه می کند چرا که تخصیص منابع ارزی از سوی بانک مرکزی به کندی در حال انجام است. متاسفانه بسیاری از محموله ها در گمرکات به دلیل تعلل بانک مرکزی در تخصیص ارز رسوب کرده و امکان واردات آنها وجود ندارد.

مهم ترین مشکلی که در زمینه تخصیص ارز وجود دارد، چیست؟

تعلل بانک مرکزی در تخصیص ارز موجب شده که ثبت و سفارش بازرگانان باطل شده و تجار ناچار به ثبت سفارش دوباره کالاها شوند. در واقع جدای از هدر رفت زمان و طولانی شدن فرآیند واردات، ثبت سفارش دوباره کالا هزینه مالی مضاعفی را هم به فعال اقتصادی وارد می کند.

بیشتر راجع به هزینه هایی که سیاست های بانک مرکزی به فعال اقتصادی وارد می کند، توضیح می دهید؟

بانک مرکزی در زمان تخصیص ارز در بار اول ۵ درصد و در بار دوم (زمانی که درخواست تمدید فیش تخصیص ارز را ارائه می دهید) ۱۰ درصد منابع را بلوکه می کند که رقم بسیار بالایی در حساب شما در بانک ها بلوکه می شود. در واقع به دلیل اینکه فرآیند واردات بین وزارت صمت و بانک مرکزی به صورت یکپارچه انجام نمی شود، حجم بزرگی از نقدینگی جذب بانک ها می شود.

متاسفانه با وجود مشکلات متعددی که بخش تولید با آن مواجه است حمایت چندانی از بخش مولد اقتصاد نمی شود و بانک مرکزی، دارایی و محیط زیست به صنایع فشار بالایی را وارد می کند. البته بانک‌ مرکزی خود مدعی است که با هدف جلوگیری از ایجاد تقاضاهای غیرواقعی، تخصیص ارز و مدیریت بازار، این بخشنامه را صادر کرده‌ اما صنعت و تولید، دیگر رمق و جان تحمل این شوک‌ ها را ندارند و به دلیل کم‌ کاری یک عده نباید همه را مجازات کرد.

می توان گفت که سیاست های بانک مرکزی در زمینه تخصیص ارز بیشتر به نفع خود بانک هاست یا فعالین اقتصادی است؟

متاسفانه بانک مرکزی عمدا یا سهوا خیلی مواقع به نفع بانک ها عمل می کند، این در حالی است که بانک ها باید حامی تولید و بخش مولد اقتصاد باشند. اگر فرض را بر این بگذاریم که فیش تخصیص ارز ۳۰روزه تایید شود و صرافی هم ۳۰ روزه ارز نیمایی در اختیارتان قرار دهد، بازهم ۵‌درصد مبلغ کل پروفرما حدود ۶۰ روز در حسابتان بلوکه می‌ شود. البته این به شرطی است که در این مدت کار شما انجام شده و فیش تخصیص ارزتان باطل نشود چرا که در این صورت ۱۰ درصد مبلغ کل پروفرما در حساب شما نزد بانک ها بلوکه می شود.

فیش تخصیص ارز چقدر اعتبار دارد؟

اعتبار فیش تخصیص ارز تا پیش از این ۶۰ روزه بود ولی از ابتدای امسال به ۳۰ روز تقلیل یافته است. در واقع خریدار باید در بازه زمانی ۳۰ روز، نسبت به خرید ارز نیما اقدام کند در غیر این‌ صورت، فیش تخصیص ارز ابطال می‌شود. به دنبال این ابطال مدت زمان ثبت و سفارش هم به اتمام می رسد. در واقع فعال اقتصادی ناچار است که یک کار را چندین بار انجام دهد. ضمن اینکه در گذشته ثبت و سفارش ظرف مدت یک الی دو روز انجام می شد اما حالا مدت زمان این کار به ۱۵ روز افزایش یافته است. فرآیند ثبت و سفارش با مدت زمان تخصیص ارز با هماهنگ نیست و همین مساله باعث دردسرهای متعددی برای بازرگانان شده است.

چقدر طول می کشد که بانک مرکزی ارز وارد کننده را تخصیص دهد؟

به ظاهر مدت زمان تخصیص ارز یک ماه است اما بعضا این زمان تا ۴ ماه هم افزایش پیدا می کند.

طولانی شدن فرآیند واردات آیا در وضعیت بازار و تولید هم مشکلاتی را ایجاد می کند؟

کالایی که ثبت و سفارش شده یعنی جز نیازهای واقعی کشور است. وقتی فرآیند واردات طولانی می شود، هزینه مالی زیادی را به تولید کننده تحمیل می کند و باعث بر هم ریختگی در بازار می شود. حتی در مواردی نبود این هماهنگی باعث متوقف شدن خط تولید هم می شود. یک سیستم صنعتی از صبح تا شب درگیر بروکراسی های پیچیده اداری، دریافت پول و تسهیلات از بانک هاست.